Zapłodnienie in vitro – krok po kroku

Niestety z roku na rok coraz więcej par ma kłopot z zajściem w ciążę. Wieloletnie starania nie przynoszą efektów, a ludzie są zaniepokojeni i zaczynają wątpić, czy kiedykolwiek uda im się mieć własne dziecko. Obecnie jednak z pomocą przychodzi wysoko rozwinięta medycyna.

Na czym polega in vitro – krok po kroku?

In vitro to metoda sztucznego zapłodnienia. Określenie in vitro dosłownie oznacza w szkle. Polega na połączeniu w warunkach laboratoryjnych komórki jajowej i plemnika. Do zapłodnienia dochodzi, więc poza organizmem matki.

Pierwsze dziecko przyszło na świat dzięki metodzie in vitro w roku 1978. Dzisiaj w Stanach Zjednoczonych praktycznie wszystkie wspomagane zapłodnienia są dokonywane z wykorzystaniem in vitro. W Polsce pierwsze zapłodnienie w warunkach laboratoryjnych miało miejsce w roku 1987 i dokonane zostało w Białymstoku. Wcześniej metoda ta testowana była na zwierzętach.

Metoda in vitro – krok po kroku

– Pierwsza wizyta w klinice in vitro

Pierwsza wizyta w związku z procedurą in vitro trwa około 40-45 minut i powinni uczestniczyć w niej oboje partnerzy. Należy przynieść na nią dotychczasową dokumentację medyczną odnośnie zastosowanych metod leczenia niepłodności.

Na ogół w czasie pierwszej wizyty lekarza bada kobietę, wykonując transwaginalne badanie USG. Celem jest ocena stanu narządów rodnych pacjentki. Zaleca się także badanie AMH, FSH, TSH, prolaktyny i E2. Wykonywana jest również cytologia. 

Mężczyznę kieruje się z kolei na badania nasienia, o ile wcześniej nie były one wykonywane. Czasami konieczna jest wizyta u androloga czy urologa.

– Procedura in vitro – wizyta kwalifikacyjna

Dopiero w czasie kolejnej wizyty lekarz, na podstawie wyników badań, wybiera odpowiednią technikę zapłodnienia in vitro. Niekiedy konieczne okazują się też dodatkowe badania. Najczęściej wykonuje się badania wirusologiczne u obojga partnerów. Poza tym w przypadku kobiety przeprowadzane są badania krwi na obecność sodu i potasu. Bez nich nie można dokonać procedury pobrania komórek jajowych. Pacjenci muszą również wyrazić pisemną zgodę na stymulację hormonalną kobiety i sam zabieg in vitro.

– Przygotowanie do in vitro – stymulacja hormonalna

Bardzo ważnym elementem przygotowania kobiety do procedury in vitro jest stymulacja hormonalna. Jej celem jest zwiększenie liczby dojrzałych komórek jajowych. Lekarz dobiera leki indywidualnie do danej pacjentki, biorąc pod uwagę jej wiek, poziom E2 i progesteronu we krwi oraz wyniki transwaginalnego badania USG.

Na skutek stymulacji w jajniku kobiety dojrzewają pęcherzyki. Pacjentka przy tym pozostaje cały czas pod ścisłą obserwacją. Na ogół proces ten trwa od 7 do 12 dni. Stałe monitorowanie cyklu wymaga kilku (2-4) wizyt w klinice. Dopiero na podstawie wyników hormonów i badania USG lekarza może określić dokładną datę pobrania komórek jajowych niezbędnych do przeprowadzenia in vitro.

– Pobieranie komórek jajowych do in vitro

Lekarz wyznacza dzień, w którym należy zgłosić się do kliniki na punkcję, najlepiej na czczo. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Od pacjentki pobierany jest płyn pęcherzykowy razem z komórkami jajowymi, co zajmuje około 15 minut. Potem jeszcze przez około 2 godziny pacjentka musi pozostać w klinice na obserwacji. Pobrany materiał jest oczywiście dokładnie opisywany, a więc nie ma ryzyka wystąpienia pomyłki.

– Pobieranie nasienia do in vitro

Nasienie oddawane jest przez mężczyznę w specjalnie przygotowanym do tego celu pomieszczeniu w klinice. Lekarze zalecają wcześniej kilkudniową abstynencję seksualną. Również i w tym przypadku uzyskany materiał jest dokładnie oznaczany.

– Zapłodnienie in vitro – procedura

Kilka z zebranych wcześniej komórek jajowych jest łączonych z plemnikami w laboratorium. Na skutek tego uzyskiwane są zarodki. Statystycznie tylko część z nich rozwija się w sposób prawidłowy i nadaje się do transferu. Niekiedy nie czeka się na samoistne zapłodnienie komórek jajowych, ale wykonuje się jedną z kilku procedur – mikromanipulację ICSI (docytoplazmatyczna iniekcja plemnika), która polega na podaniu plemnika do komórki jajowej czy IMSI-6600, a więc iniekcję morfologicznie wybranego plemnika po przeprowadzeniu badania MSOME-6600.

Warto przy tym pamiętać, że materiał biologiczny sprawdzany jest kilka razy i na różnych etapach procedury. Sprawdzana jest też tożsamość pacjentki. Nie ma więc ryzyka, że dojdzie do jakiejkolwiek pomyłki.

– Transfer zarodków w metodzie in vitro

Do jamy macicy kobiety wprowadza się jeden lub dwa zarodki za pomocą cienkiego cewnika. Mają się one tam zagnieździć. Zabieg ten wykonywany jest najpóźniej pięć dni od momentu zapłodnienia. Dodatkowo pacjentce podawane są leki, które mają zwiększyć szanse na prawidłowe zagnieżdżenie się zarodków i to już od chwili pobrania komórek jajowych z jajników. Rodzaj i dawki leków są ustalane zawsze indywidualnie przez lekarza prowadzącego. W sytuacji, gdy na skutek stymulacji i zapłodnienia powstało więcej zarodków, zostają one zamrożone. Można je wykorzystać w czasie przyszłych procedur. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, każdy zdrowy i żywy zarodek ma szansę na rozwój.

– Postępowanie po in vitro

Po przeprowadzonym transferze pacjentka powinna prowadzić spokojny tryb życia. Zaleca się jej ograniczenie aktywności fizycznej i zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej do chwili wykonania testów ciążowych. Po około 12 dniach pacjentka powinna zgłosić się do kliniki na badanie określające poziom hormonu HCG, który potwierdza ciążę biochemiczną. Badanie USG wykonywane jest z kolei dopiero w piątym tygodniu.

Oczekiwanie na wynik leczenia to najtrudniejsza część całej procedury in vitro. Oczekiwania par są ogromne, a więc duże może być i rozczarowanie. Obecnie w najlepszych ośrodkach na świecie odsetek ciąż uzyskanych za pomocą metod zapłodnienia in vitro raczej nie przekracza 45%.

Koszt in vitro – skorzystaj z naszego kalkulatora ceny zabiegu in vitro

In vitro za i przeciw

Dla zdecydowanej większości kobiet zabieg in vitro jest w 100% bezpieczny. Czasami jednak mogą wystąpić skutki uboczne. 

W 1-2% przypadków rozwija się zespół hyperstymulacji związany z nadmierną odpowiedzią organizmu na przyjmowane leki hormonalne. Na ogół ma jednak formę łagodną i wiąże się z powiększeniem rosnących pęcherzyków jajnikowych do rozmiarów torbieli. Rzadko zachodzi konieczność hospitalizacji pacjentki. 

Objawy charakterystyczne dla hyperstymulacji pojawiają się do kilkunastu dni po transferze zarodków. Niekiedy pojawiają się też krwawienia czy zakażenia, co ma związek z punkcją jajników.