Przeciwciała przeciwplemnikowe – gdy plemnik jest wrogiem

Przeciwciała przeciwplemnikowe a metoda in vitro

Niektóre pary mają kłopot z zajściem w ciążę, gdyż organizm jednego lub obojga partnerów uważa plemniki za zagrożenie. Produkuje wówczas przeciwciała przeciwplemnikowe, których celem jest likwidacja plemników.

W przypadku kobiet przeciwciała przeciwplemnikowe znajdują się w wydzielinie z pochwy. Atakują one plemniki i zabijają je zaraz po wytrysku nasienia. 

U niektórych kobiet po stosunku pojawiają się nawet objawy alergiczne, takie jak: swędzenie, wysypka, pieczenie okolic intymnych, obrzęk gardła czy trudności z oddychaniem. Jednak okazuje się, że przeciwciała na własną spermę wytwarzają także mężczyźni. Jest to tzw. reakcja autoimmunologiczna. Wtedy plemniki niszczone są jeszcze w organizmie mężczyzny. Nasienie po wytrysku zawiera ich niewielką ilość lub nie zawiera plemników wcale.

Przyczyny powstawania przeciwciał przeciwplemnikowych

Na ogół lekarze nie wiedzą, dlaczego pojawiają się przeciwciała przeciwplemnikowe. Są jednak zaburzenia, które znacznie zwiększają ryzyko ich wytworzenia. Sprzyjają temu procesy zapalne narządów płciowych i infekcje, a w przypadku mężczyzn również urazy jąder, niedrożność nasieniowodów, wnętrostwo, rak jądra oraz żylaki powrózka nasiennego. Stan zapalny szyjki macicy skutkuje pojawieniem się śluzu, który zawiera różnego rodzaju przeciwciała, także te groźne dla plemników.

Przeciwciała przeciwplemnikowe to najczęściej typ IgA, rzadziej IgM i IgG. W przypadku mężczyzn pojawiają się w wydzielinie prostaty, kanalikach nasiennych oraz w wydzielinie pęcherzyków nasiennych. U kobiet obecne są przede wszystkim w śluzie szyjkowym. W kontakcie z plemnikami, przeciwciała przyklejają się do nich lub prowadzą do sklejania się ze sobą plemników. Wówczas tracą one zdolność do poruszania się, co obniża męską płodność. Niekiedy przeciwciała atakują też inne składniki nasienia.

Diagnostyka

Niepłodność immunologiczna to bardzo rzadkie schorzenie. Badanie na przeciwciała na ogół wykonywane jest więc dopiero po wykluczeniu innych przyczyn niepłodności. 

U kobiet analizowana jest krew pod kątem obecności tam przeciwciał plemnikowych. Znaczenie ma oczywiście ich ilość. Im więcej ich jest, tym groźniejsze są dla plemników i bardziej obniżają szansę na zapłodnienie. Niekiedy wykorzystuje się też test postkoitalny, a więc badanie śluzu szyjkowego po stosunku, najlepiej tuż przed owulacją. W ten sposób można łatwo sprawdzić, jak plemniki zachowują się w śluzie. W przypadku mężczyzn bada się stan plemników w nasieniu po kilkudniowej abstynencji seksualnej i krew.

Inseminacja domaciczna przed in vitro

Jedną z popularniejszych form leczenia jest wykorzystanie kortykosteroidów. W tym czasie zachować trzeba również wstrzemięźliwość płciową. Para może odbywać stosunki jedynie przed owulacją. Sterydy przez jakiś czas osłabiają reakcje obronne organizmu. Z kolei wstrzemięźliwość seksualna ma na celu zwiększenie liczebności plemników w nasieniu. Niekiedy dodatkowo stosuje się też inseminację domaciczną. Nasienie do inseminacji jest dokładnie oczyszczane z białek, które pobudzają produkcję przeciwciał i dostarczane są prosto do macicy, z pominięciem pochwy oraz szyjki macicy. Jeśli kilka prób inseminacji nie przyniesie rezultatu, lekarze na ogół sugerują skorzystanie z metody pozaustrojowego zapłodnienia in vitro.

Zobacz też: Zapłodnienie in vitro – krok po kroku