Niepłodność wtórna – czym jest i czy można ją pokonać?

Niepłodność wtórna ma miejsce wtedy, gdy kobieta nie może powtórnie zajść w ciążę. Eksperci szacują, że dotyczy około 15% par. Jej leczenie jest trudne i może wymagać zastosowania leczenia farmakologicznego, zabiegów chirurgicznych czy metod wspomaganego rozrodu, jak inseminacja czy zapłodnienie in vitro.

Niepłodność wtórna – co oznacza?

Wiele osób jest zdania, że pary, które mają już jedno dziecko, nie mogą zostać dotknięte problemem niepłodności. To błąd, gdyż posiadanie potomstwa w praktyce wcale nie gwarantuje tego, że niepłodność nie jest zagrożeniem. Istnieje bowiem zjawisko określane mianem niepłodności wtórnej. Mówi się o niej wówczas, gdy u obojga partnerów istnieje niemożność powtórnego zajścia w ciążę. 

Problem ten dotyczy około 20% par leczących niepłodność.

Jeśli do poczęcia nie dochodzi po 6 miesiącach regularnych zbliżeń, mimo posiadania już jednego dziecka, zaleca się skonsultowanie tego problemu z lekarzem. Ze względów biologicznych odsuwanie tej decyzji w czasie działa na niekorzyść pary.

Jakie są przyczyny niepłodności wtórnej?

Najczęściej u kobiety niepłodność wtórną powodują te same czynniki, które są odpowiedzialne za niepłodność pierwotną, a więc niedrożność jajowodów, endometrioza, zaburzenia owulacji czy przebyte zabiegi narządów rodnych. 

Duże znaczenie mają również problemy zdrowotne przebyte w czasie poprzedniej ciąży czy porodu, a w szczególności różnego rodzaju stany zapalne. Jednak szacuje się, że podstawowym powodem niepłodności wtórnej jest wiek. U kobiet szanse na zajście w ciążę zmniejszają się już po ukończeniu 30. roku życia. Wówczas obniżeniu ulega ilość i jakość posiadanych komórek jajowych. Bardzo często niepłodność wtórna ma związek z nawracającymi poronieniami.

W przypadku mężczyzn na płodność negatywnie wpływają przebyte urazy czy stany zapalne. Do niepłodności wtórnej przyczyniają się też wszelkiego rodzaju anomalie nasienia, które są skutkiem siedzącego trybu życia, przegrzewania jąder czy niezdrowego trybu życia. Ponadto również u mężczyzn wraz z wiekiem spada jakość nasienia.

Niekiedy przyczyną niepłodności wtórnej są choroby, które mało kto łączy z rozrodczością człowieka. Tymczasem mają one na nią duży wpływ. Są to m.in. choroby nerek, otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, a także choroby wątroby i tarczycy. Ich występowanie rzutuje w dużym stopniu także na płodność.

Badanie niepłodności wtórnej

W Polsce niestety nie przeprowadzono jeszcze przesiewowych badań odnośnie niepłodności małżeńskiej czy niepłodności wtórnej. Eksperci są jednak zdania, że problem ten dotyczy nawet miliona par w wieku rozrodczym, a więc 18-20%. Prawdopodobnie z niepłodnością wtórną zmaga się coraz więcej par, ale nie wszystkie zgłaszają się z tym do lekarza. Tymczasem w większości przypadków odpowiednie leczenie może przynieść pozytywnie rezultaty. Niepłodność wtórną można bowiem skutecznie wyleczyć.

Diagnostyka wtórnej niepłodności obejmuje kompleksowe badania hormonalne, infekcyjne, ultrasonograficzne czy genetyczne. Celem jest wykluczenie ewentualnych zaburzeń hormonalnych, endometriozy, infekcji, chorób przewlekłych czy uszkodzeń narządów rodnych. U mężczyzn wykonywane jest badanie nasienia w celu określenia jakości i liczy plemników, a także badania genetyczne i hormonalne. Na tej podstawie lekarz jest w stanie określić najlepszą możliwą ścieżkę leczenia. 

Terapia polegać może na stosowaniu leków hormonalnych, przeprowadzeniu zabiegów chirurgicznych czy wykorzystaniu metod wspomaganego rozrodu np. inseminacji czy zapłodnienia in vitro.

Leczenie wtórnej niepłodności

W praktyce już pół roku bezowocnych starań o powtórne zajście w ciążę powinno skłonić parę do wizyty w klinice w celu wykonania odpowiednich badań diagnostycznych. Co więcej, powinna je wykonać zarówno kobieta, jak i mężczyzna. 

Nawet, jeśli jedna osoba ma wynik potwierdzający niepłodność, to warto sprawdzić stan zdrowia drugiej osoby. To właśnie na etapie diagnozy można skutecznie znaleźć przyczynę wtórnej niepłodności. Na tej podstawie podejmowane są kolejne kroki.

Niekiedy wystarczy tylko zmiana stylu życia – odpowiednia dieta, mniejsza ilość stresu i aktywność fizyczna, aby zajść w upragnioną ciążę. Warto też skorzystać z pomocy psychologa. Dotyczy to przede wszystkim par sfrustrowanych ciągłymi pytaniami rodziny i znajomych – „kiedy kolejne dziecko”?

Leczenie w tym przypadku zależy od tego, co jest przyczyną pojawienia się niepłodności. Zadaniem lekarza jest wybranie odpowiedniego trybu działania w celu wyleczenia zapalenia narządów płciowych, uregulowania gospodarki hormonalnej czy zmniejszenia wpływu chorób ogólnoustrojowych na płodność. W razie konieczności zlecana jest np. antybiotykoterapia. Niekiedy leczenie bywa długotrwałe i wielotorowe, dlatego należy uzbroić się w cierpliwość.

Zobacz też: Leczenie niepłodności